36. GIỚI VÀ BẢN DẠNG GIỚI: CẬP NHẬT Y HỌC VÀ CƠ SỞ LÂM SÀNG
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Bối cảnh: Sự hiểu biết về giới và bản dạng giới đã chuyển dịch đáng kể trong y học hiện đại, rời xa các mô hình bệnh lý hóa truyền thống. Sự thay đổi này được thúc đẩy bởi các bằng chứng khoa học mới và sự đồng thuận của cộng đồng y tế toàn cầu nhằm giảm kỳ thị và cải thiện sức khỏe cho người chuyển giới.
Mục tiêu: Bài tổng quan này nhằm trả lời câu hỏi: các bằng chứng y học và khoa học hiện tại chứng minh điều gì về bản chất của bản dạng giới, và các can thiệp y tế khẳng định giới tính tác động như thế nào đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người chuyển giới?
Phương pháp: Một tổng quan tường thuật có cấu trúc (structured narrative review) đã được thực hiện bằng cách tìm kiếm và phân tích các tài liệu học thuật từ các cơ sở dữ liệu y khoa và khoa học uy tín, bao gồm PubMed, Scopus và Web of Science. Chiến lược tìm kiếm sử dụng kết hợp các thuật ngữ MeSH và từ khóa như “gender identity”, “gender dysphoria”, “transgender health” và “gender-affirming care”, với trọng tâm vào các nghiên cứu được công bố từ năm 2015-2024. Các tài liệu hướng dẫn lâm sàng chính thức từ Tổ chức Y tế Thế giới và Hiệp hội Chuyên gia Sức khỏe Chuyển giới Thế giới cũng được đưa vào phân tích.
Kết quả: Phân tích cho thấy bản dạng giới có cơ sở sinh học phức tạp, được hỗ trợ bởi các bằng chứng từ nghiên cứu di truyền và thần kinh học. Các hệ thống phân loại bệnh tật toàn cầu đã dịch chuyển khỏi việc coi bản dạng giới là một rối loạn tâm thần. Cụ thể, ICD-11 đã giới thiệu khái niệm “không phù hợp giới” (gender incongruence) trong khi DSM-5-TR sử dụng thuật ngữ “phiền muộn giới” (gender dysphoria). Các bằng chứng từ các nghiên cứu chất lượng cao, bao gồm phân tích tổng hợp, chứng minh rằng các can thiệp khẳng định giới tính, như liệu pháp hormone và phẫu thuật, có mối liên hệ chặt chẽ với việc cải thiện sức khỏe tâm thần, giảm lo âu và trầm cảm, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống.
Kết luận: Bản dạng giới là một đặc điểm cốt lõi của con người, không phải là một bệnh lý. Các bằng chứng y học hiện nay ủng hộ mạnh mẽ việc cung cấp chăm sóc khẳng định giới tính như một can thiệp y tế cần thiết. Mặc dù đã đạt được những tiến bộ đáng kể, vẫn còn thiếu các nghiên cứu dài hạn và dữ liệu từ các bối cảnh đa dạng về văn hóa.
Chi tiết bài viết
Từ khóa
Bản dạng giới, chăm sóc khẳng định giới tính, phiền muộn giới, ICD-11, y học chuyển giới.
Tài liệu tham khảo
[2] World Health Organization. International Classification of Diseases, 11th Revision, 2019.
[3] World Professional Association for Transgender Health. Standards of Care for the Health of Transgender and Gender Diverse People, Version 8, 2022.
[4] Swaab D.F. Sexual differentiation of the brain and its relation to gender identity and sexual orientation. Dialogues in Clinical Neuroscience, 2018, 20 (3), 253-262.
[5] Turban, J. L., et al. (2022). Gender-Affirming Care and Mental Health of Transgender Adolescents and Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. JAMA. DOI: 10.1001/jama.2022.10041
[6] Reisner S.L et al. Global health burden and needs of transgender populations: A review. The Lancet, 2016, 388 (10042), 412-421.
[7] The Endocrine Society. Endocrine treatment of gender-dysphoric/gender-incongruent persons: An Endocrine Society clinical practice guideline. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2017, 102 (11), 3869-3903.
[8] The American Academy of Pediatrics. Ensuring comprehensive care for transgender and gender-diverse children and adolescents. Pediatrics, 2018, 142 (4), e20182162.
[9] Mele S.A, Mele V. D. The role of a primary care physician in providing gender-affirming care. Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity, 2021, 28 (5), 450-456.
[10] Turban J.L et al. Hormonal treatment of gender dysphoria: A systematic review. Endocrine Reviews, 2019, 40 (1), 1-25.