45. THÀNH PHẦN, PHÂN BỐ, TẬP TÍNH TRÚ ĐẬU VÀ TÁC NHÂN GÂY BỆNH SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE Ở MUỖI AEDES SPP. TẠI ĐIỂM NỘI THÀNH CÓ NGUY CƠ SỐT XUẤT HUYẾT CAO CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Tóm tắt

Mở đầu: Sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có thể thành dịch do vi rút dengue gây ra. Bệnh lây lan do muỗi vằn đốt người bệnh nhiễm vi rút sau đó truyền bệnh cho người lành qua vết đốt. Hai loại muỗi vằn truyền bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus . Để trả lời câu hỏi về thực trạng véc tơ truyền bệnh SXHD, đặc điểm phân bố, hành vi và tập tính khác nhau của quần thể muỗi Ae. aegypti và Ae. albopictus  tại một số quận nội thành có nguy cơ SXHD cao của thành phố Hồ Chí Minh hiện có rất ít dữ liệu; các biện pháp kiểm soát hóa chất đang sử dụng phổ biến hiện nay khi phun, diệt bọ gậy, muỗi truyền SXHD có dẫn đến một nguy cơ là sự hình thành tính kháng hóa chất diệt ở quần thể muỗi hay không? Chúng tôi thực hiện đề tài nhằm Mục tiêu: Đánh giá thành phần, sự phân bố, tập tính trú đậu, tình hính kháng hóa chất và vai trò truyền bệnh SXHD của muỗi Aedes spp. tại vùng nội thành của Tp. Hồ Chí Minh.

Đối tượng – phương pháp nghiên cứu: Đối với muỗi, bọ gậy Aedes spp. thu thập tại quận 8, thành phố Hồ Chí Minh: toàn bộ muỗi, bọ gậy thu được từ các hộ gia đình ( trong và ngoài nhà, xung quanh các dụng cụ chứa nước, bụi cây..) bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống dựa trên khung mẫu là danh sách hộ gia đình được quản lý bởi chính quyền địa phương để điều tra muỗi, giám sát muỗi trưởng thành bằng phương pháp soi bắt muỗi đậu nghỉ trong nhà, ngoài nhà bằng ống tuýp hoặc máy hút cầm tay. Soi bắt muỗi đậu nghỉ trên quần áo, chăn màn, các đồ vật trong nhà vào ban ngày. Ghi nhận lại các nơi trú đậu của muỗi Aedes spp. trong các không gian sinh hoạt hộ gia đình, mỗi nhà soi bắt muỗi trong 15 phút. Phát hiện vi rút Dengue trong muỗi Ae. aegypti và Ae. albopictus bằng kỹ thuật tổng hợp chuỗi Polymerase đa mồi sao chép ngược (Multiplex reverse Transcriptase PCR).

Kết quả: Trong nghiên cứu này, với 120 hộ dân được khảo sát thu được 88 mẫu muỗi Aedes spp., trong đó có 87 mẫu Ae. aegypti  và 01 mẫu Ae. albopictus, trong nhà chiếm tỷ lệ 98,9% , chủ yếu là Aedes aegypti);  ngoài nhà chiếm tỷ lệ 1,1%, chủ yếu là Aedes albopictus trong thời điểm được khảo sát. Trong các loài muỗi Aedes spp. thu thập (chủ yếu là Aedes aegypti), tỷ lệ trú đậu trong không gian sinh hoạt hộ gia đình lần lượt có tỷ lệ cụ thể  là phòng ngủ: 34.5%phòng khách: 28,7%;,  phòng bếp: 26,5%, nhà vệ sinh: 10,3%.  Đối với giá thể trú đậu, Aedes agypti chủ yếu đậu trên quần áo 62,5%, các giá thể khác ( như máy quạt, kệ,....) 19.3%, trên tường 15,9%,  màn 2,3% . Độ cao trú đậu của Ae. aegypti trong nhà ở chủ yếu từ độ cao từ 1 - ≤ 2 mét: 86,4%; Chưa phát hiện  tác nhân vi rút Dengue  bằng kỹ thuật SHPT Aedes aegypti và muỗi Aedes albopictus thu thập tại thực địa sẽ được xác định.

Kết luận: Qua nghiên cứu này, chúng tôi ghi nhận được một số tập tính trú đậu của Aedes spp  tại khu vực nội thành của Hồ Chí Minh có nguy cơ sốt xuất huyết cao chủ yếu là trong phòng ngủ, đậu trên quần áo với độ cao từ 1-2 m, chưa phát hiện virus Dengue trong muỗi được thu thập.